Woensdag 12 november hadden we in de Commissie Sociale Zaken een uitgebreid actualiteitsdebat over langdurig zieken. Ik stelde daar zeven vragen aan minister Vandenbroucke. De aanleiding was onder andere de reportage van Christophe Deborsu over de werkloosheid in Wallonië, die pijnlijk blootlegt hoe een gebrekkig systeem mensen te gemakkelijk van het ene statuut in het andere duwt.
Een belangrijk punt dat vaak onderbelicht blijft is dat werkloosheid en langdurige ziekte communicerende vaten zijn. Wie in een strenger werkloosheidsbeleid zijn uitkering verliest, komt te vaak terecht in de ziekteverzekering — niet altijd omdat men ziek is, maar omdat dat systeem soepeler en minder consequent wordt opgevolgd. Arbeidseconoom Stijn Baert toonde recent hoe hervormingen in het werkloosheidsstelsel, zonder parallelle hervormingen in de ziekteverzekering, vooral leiden tot een verschuiving van mensen tussen systemen. Het resultaat is niet minder, maar net méér langdurig zieken.
Als we de ziekteverzekering niet hervormen, zal elke verstrenging in de werkloosheid automatisch leiden tot een verdere stijging van het aantal langdurig zieken. Daarom is het cruciaal dat we beleid voeren dat deze doorschuifmechanismen stopt en mee helpt om de stijgende tendens eindelijk te doen keren.
De cijfers zijn alarmerend. De uitgaven voor invaliditeit stijgen van 6,9 miljard euro in 2020 naar 11,1 miljard euro in 2025, een toename van 55%. Van de 4,1 miljard euro extra is 1,6 miljard euro — bijna 40% — louter het gevolg van het groeiende aantal invaliden. Als de huidige trend doorzet, evolueren we richting 580.000 langdurig zieken in 2025.
Daarbovenop toont een recente RIZIV-steekproef hoe ernstig de structurele fouten zijn:
- bij 27% van de levenslang erkende invaliden werd de uitkering volledig stopgezet,
- slechts 16,7% had terecht een erkenning tot aan de pensioenleeftijd.
Dit zijn geen details, dit zijn problemen in de kern van het systeem.
Toch kondigt de minister telkens nieuwe “golven van maatregelen” aan, terwijl het beleid zelf steeds complexer en rommeliger wordt. Artsen moeten meer verantwoording afleggen, werkgevers meer bijdragen, mutualiteiten strenger opvolgen — terwijl de overheid zelf haar basiswerk niet op orde heeft. En precies daar wringt het schoentje. We stapelen momenteel alleen maar plannen op een fundament dat niet werkt.
Daarom is de huidige ambitie van de minister simpelweg te laag.
Wie zegt dat hij “de groei van het aantal langdurig zieken wil afremmen”, aanvaardt eigenlijk dat het probleem blijft groeien, alleen wat trager.
Maar België heeft geen trager groeiend probleem nodig. België heeft een krimpend aantal langdurig zieken nodig.
Dat kan alleen als de overheid eerst haar eigen huis op orde zet. Pas wanneer de basisprocessen kloppen en de structurele fouten uit het systeem zijn gehaald, kan er gesproken worden over bijkomende verantwoordelijkheden voor artsen of werkgevers.
Bekijk hier mijn tussenkomst.
